Türkiye’de ilk organ nakli 1969 yılında gerçekleştirildi. O tarihten bu yana da özellikle böbrek ve karaciğerde başarılı nakiller yapılmaktadır. Organ yetmezliklerinde yaşam kalitesini artırıcı bir yöntem olan organ nakli canlı vericiden ya da kadavralardan yapılmaktadır. Organ nakillerinde nakil işlemi kadar nakil sonrası bakım süreci de büyük önem taşır.
Organ nakillerinde canlı verici olanlar çok detaylı araştırmalara tabi tutulur. Verici olan kişinin tüm hayati fonksiyonlarının sağlam olması gerekir. Aynı şekilde organ nakli yapılacak kişiler için tıbbi bir engel olmaması önemlidir.
Ülkemizde nakli yapılan organlar; böbrek, karaciğer, kalp, akciğer, pankreas ve ince barsaktır. Nakli yapılan dokular ise; kalp kapağı, kornea, kemik, kemik iliği, deridir.
İleri kalp, karaciğer ve böbrek yetmezliği olan hastalarda sağlıklı bir yaşam sadece organ nakli ile mümkündür.
Böbrek Nakli
Böbreklerimizin hayatımızı ve aktivitelerimizi sürdürmeye yetecek kadar fonksiyonlarını yapamaması sonucu yeni bir böbreğin ameliyatla vücudumuza yerleştirilmesi işlemine böbrek nakli denir
Kronik böbrek yetmezliği ile yaşamak son derece zor bir yaşam şeklidir. Haftada üç gün 4 -5 saat diyaliz makinesine bağlı kalınması, beslenme kısıtlaması, fiziksel aktivitelerin engellenmesi ve diyalizin olumsuz etkileri hastanın yaşam kalitesini oldukça düşürmektedir.
Bir diyaliz hastasının sağlıklı ve daha uzun bir hayat sürmesi için böbrek nakline ihtiyacı vardır.
Türkiye’de nakil sonucu organın fonksiyonel olarak çalışıyor olma başarısı %95’in üzerindedir. Börek nakli de artık rutin bir ameliyat haline gelmiştir.
Böbrek Nakli Kimlerden Yapılır?
Böbrek nakli canlı vericiden ve kadavradan olmak üzere iki kaynaktan yapılabilmektedir.
Verici ile alıcının doku uyumunun tam olması çok önemlidir. Ancak bazı kritik durumlarda tama yakın uyum olması da operasyon için yeterli olabilir.
Nakilde öncelikle akrabalar tercih edilir. Eğer doku uyumu olan bir akraba bulunamazsa kadavradan nakil yapılır.
Nakli Sonrası
Nakil sonrası hastaların dikkat etmesi gereken konular şunlardır:
İnsan vücudu, başkasına ait bir organ nakledildiği zaman bu organın doku özelliklerinin kendisininkinden farklı olduğunu anlayacak ve yok etmeye çalışacaktır. Bu nedenle nakilde sonra verilen ilaçlarla vücudun bu tepkidi yavaşlatılmaya çalışılır. Nakledilen böbreğin çalışması için bu gereklidir. Böbrek nakli olmuş hastalar bağışıklık sistemini baskılayan ilaçları ömür boyu her gün kullanmalıdır.
Bağışıklık sisteminin alınan ilaçlarla baskılanmış durumda olması kişiyi mikroplara karşı hassas bir duruma getirecektir. Bu nedenle kişisel temizlik önem verilmesi gereken bir noktadır. Ayrıca temiz olmayan yiyecek ve içeceklerle kalabalık, iyi havalandırılmayan ortamlardan uzak durulmalıdır.
Böbrek nakli olmuş kişilerin günde en az 2,5 litre sıvı almaları gerekir.
Karaciğer Nakli
Karaciğer naklinde, karaciğer yetmezliği olan hastaların hastalıklı karaciğeri ameliyatla çıkartılıp yerine sağlıklı bir karaciğer ya da ciğer parçası nakledilmektedir.
Karaciğer Nakli Kimlerden Yapılır?
Karaciğer nakli kadavradan ya da canlı vericiden yapılabilir.
Kadavradan nakiller, organ bağışında bulunmuş ya da ailesi tarafından organları bağışlanmak istenen beyin ölümü gerçekleşmiş kişilerden yapılır.
Canlı vericiden nakilde karaciğerinin bir kısmının alınarak nakil yapılır. Karaciğer, vücuttaki diğer bütün organlardan farklı olarak tekrar yenilenme ve büyüme özelliğine sahiptir. Bu canlı vericili nakillerde alıcı ve vericinin 6-8 hafta gibi kısa sürede karaciğerinin eski haline gelmesini sağlamaktadır.
Canlı vericiden karaciğer nakli tamamen güvenilir bir işlemdir; karaciğerin birkaç hafta içerisinde hem donör hem de alıcıda hızla yenilenir.
Karaciğer bağışı sonrası donör 7 - 10 gün süreyle hastanede kalır. Taburcu olmasının ardından 1 ay gibi bir sürede evde istirahat gerekir. İyileşme sürecinin sonunda donör normal hayatına dönebilir.
Nakli Sonrası
Karaciğer naklinden sonra hastalar genellikle iki hafta içinde taburcu olurlar. Bu hastaların dikkatli bir şekilde takibi çok önemlidir. Nakil sonrası çoğu insan yapmakta olduğu işe geri dönerek günlük yaşantısına devam edebilmektedir
Karaciğer bağışı sonrası donör 7 - 10 gün süreyle hastanede kalır. Taburcu olmasının ardından 1 ay gibi bir sürede evde istirahat gerekir. İyileşme sürecinin sonunda donör normal hayatına dönebilir
Kalp Nakli
Kalp nakli, yeterli fonksiyon gösteremeyen hasta kalbin sağlıklı bir insan kalbi ile değiştirilmesi işlemidir. Organ bağışı yapmış sağlıklı bir insan öldüğünde (verici), böbrek, karaciğer, kalp gibi organları hazırlanarak daha önceden organ nakli kararı alınmış hastalara (alıcı) nakledilir.
Kalp yetersizliği ilerleyici bir hastalıktır ve altta yatan sebebe bağlı olarak her yaşta görülebilir. Dünyada ölüm nedenlerinin başında gelmektedir.
Kalp nakli öncesi yapay kalp destek cihazları ile hasta hayatta tutulabilir. Yapay kalp destek cihazları, son evre kalp yetersizliğindeki hastada kalbin pompalama görevini üstlenen, ileri teknoloji ürünü cihazlardır.
Kalp Nakli Kimlerden Yapılır?
Sağlıklı insanlar öldüğünde, kalp, karaciğer, böbrek gibi bazı organlar bir süre daha çalışmaya devam eder. Bu durumdaki kişilerin yakınlarının onayı alınarak hastanın kalbi nakledilebilir.
Nakli Sonrası
Kalp nakli ameliyatından sonra hastanın dokuları 2 ay içinde kendini büyük ölçüde toparlar ve hasta her türlü fizik aktiviteyi yapabilecek güce ulaşır. Nakilden 1 yıl sonra, çalışma hayatınıza tam ya da yarım zamanlı olarak dönülebilir.
Akciğer Nakli
Akciğer nakli; kanıtlanmış tedavisi olmayan veya maksimum tıbbi tedavinin yetersiz kaldığı ilerleyici akciğer hastalıkları olan hastalara yapılır. En sık akciğer nakli yapılan hastalıklar arasında; KOAH, akciğer fibrozisi, kistik fibrozis, bronşektazi, pulmonar arteriyel hipertansiyon, sarkoidoz sayılabilir. Akciğer nakli kararı koşullara göre değişkenlik gösterir. Akciğer nakli yapılmasının yararı, nakil yapmamanın getireceği riskten fazla ise nakil düşünülmelidir.
Pankreas Nakli
Pankreas naklinde donör olarak seçilen insanlar beyin ölümü gerçekleşmiş ancak organları sağlam olanlardır. Genellikle hastalıklı pankreas çıkarılmaz, sağlıklı pankreas hastanın karnının sağ alt tarafına yerleştirilir. Yeni pankreasın damarları hastanın damarları ile birleştirilir. Pankreas nakli ameliyatı aşağıdaki şekillerde yapılabilir:
Sadece pankreas nakli
Şeker hastalığı olan ancak böbrek hastalığı ya hiç olmayan ya da hafif olan hastalar için uygundur. Böbrek yetmezliği olan şeker hastalarına böbrek nakli ile birlikte pankreas nakli uygun böbrek bulunursa önce böbrek nakli yapılıp daha sonra pankreas nakli yapılabilir.
Pankreas adacık hücre nakli
Pankreas nakli ameliyatı böbrek ameliyatı ile birlikte yapılan ve yaklaşık 6 saat süren bir ameliyattır. Ameliyat genel anestezi altında yapılır. Operasyon sonrası hasta yoğun bakıma alınır. Hastalar ameliyattan sonra duruma göre 2 hafta hastanede kalabilirler. Taburcu olduktan sonra 3 ay boyunca yakından takip edilirler.
İnce Barsak Nakli
İnce bağırsak nakli erişkin ve çocuk yaşlarında cerrahi ya da başka nedenlerle ince bağırsakları çıkarılmış ya da ince bağırsakları çalışmayan hastalarda uygulanmaktadır. Bu tür hastaların ağız yoluyla beslenmesi mümkün olmayıp damar yolu ile “total parenteral nütrisyon” adı verilen özel besin maddeleri ile beslenmektedirler. Total parenteral nütrisyon ile beslenme, ağız yolu ile beslenmenin yerini tutmaz. Bu yolla hastanın yaşamı için gerekli olan enerji ihtiyacı karşılanabilirken, tedavinin ilerleyen dönemlerinde, enfeksiyon, karaciğer yetmezliği, damar yolu ulaşım problemleri gibi sorunlarla karşılaşılabilmektedir. İnce barsak nakli, bu durumdaki hastalara, beyin ölümü gerçekleşmiş ve organlarını bağışlayan vericilerden temin edilen ince bağırsağın nakledilmesi ile gerçekleşebilmektedir.
Whatsapp